Monument aan de Meteorensingel in Tuindorp Oostzaan
In april gaf ik lessen over poëzie en herdenken aan kinderen uit groep acht in Amsterdam Noord De lessen gaf ik in opdracht van het plaatselijke comité 4 en 5 mei. Het waren intensieve lessen. Aan de hand van foto’s praatten we over wie of wat je allemaal kunt herdenken. Veel kinderen vonden het lastig om zelf een onderwerp te kiezen. Ik probeerde ze bij te brengen dat poëzie ook over vrijheid gaat, vrijheid om te spelen met taal en om je eigen onderwerp te kiezen. In elke groep ging een handvol kinderen met gloeiende wangen aan de slag. Die waren in hun element. Sommige kinderen zaten te ploeteren, andere letten niet op. In een ‘pittige’ groep bleek veel verdriet te zijn, om een neef, een broertje en een moeder. Een jongen werd de klas uitgestuurd door de meester. Ik trof hem pennend in de gang. Mocht ik lezen wat hij had geschreven? Het waren emotionele zinnen over een vriendje van vroeger. Er vloeiden tranen. Dat was goed.
‘Herdenk Henk’ schreef iemand. Dat ging over de conciërge, een aardige man die ik hier in het dorp af en toe tegenkwam. Ik wist niet dat hij overleden was.
Ik had verwacht dat er veel over Oekraïne gepraat zou worden. Dat was niet zo. Een jongen zei: ‘Iedereen praat over Oekraïne, maar er zijn meer oorlogen aan de gang.’ Ik gaf hem gelijk.
Er werden blaadjes volgeschreven en verfrommeld, er werd gegumd en gekrast. Er werden prachtige en onbeholpen gedichten ingeleverd over opa’s en oma’s. Een jongen schreef over zijn opa: ‘Je zat met je slipper achter mij aan / het spijt me dat ik stout was’. Hij wilde deze indrukwekkende regels toch niet gebruiken. ‘Ik wil niet dat ze slecht over opa denken.’
Er werden huisdieren herdacht en zelfs een plant:
‘Ik wilde zo graag een avocadoplant kweken, maar hij viel van de kast.’
Een meisje zag zichzelf al haar gedicht voorlezen op de Dam. Ik legde haar uit waar informatie staat over de landelijke wedstrijd.
Op 4 mei stond ik tussen buurtgenoten bij het monument aan de Meteorensingel. Na twee coronajaren konden we weer bij elkaar komen om te herdenken, ieder op zijn eigen manier. Het was extra mooi door de dappere kinderen uit groep acht die hun herdenkingsgedicht voorlazen. Ik bedacht niet voor de eerste keer dat poëzieles over veel meer gaat dan wie het mooiste gedicht schrijft.
In half ontdooide Siberische bagger liggen slagtanden van mammoeten meer dan tienduizend jaar. Armen modderen om ze uit te graven, snijden een slurf af die in de weg ligt. Dromen van miljoenen voor perfecte tanden. Chinese rijken kopen kunstig gesneden ivoor
Uit een half vergaan stinkend karkas lekt klonterig bloed. Eén enkele levende cel is genoeg. De tanden zijn helaas niet perfect. Miljoenen verdampen
In een helft van Korea kloont een geneticus lachend unieke onmisbare hondjes voor het juiste bedrag, droomt van één levende cel van een mammoet
Binnen een halve eeuw staat een genetisch mirakel in het museum op een vloer van beton te stampen ruig haar, een vuistdik vel, alles uit één levende cel Zou de mammoet het geheugen hebben van een olifant? Droomt zij van naaldbomen en eindeloze sneeuwvlakten, van haar oeroude mammoetstam?
December 2019 Naar aanleiding van de documentaire Genesis 2.0 van Christian Frei
Tijdens ‘Herinnering Verlicht‘ op de Nieuwe Oosterbegraafplaats heb ik als Witte Dichter dit gedicht ‘Ze leven nog’ tientallen keren voorgelezen en weggegeven. Mensen werden er stil van en raakten ontroerd. Ook had ik mooie gesprekjes met allerlei onbekenden over ouders en over dementie. Onder andere met twee vrouwen die in een verzorgingshuis werken. Met liefde, voegden ze toe.
‘Ze leven nog’, het gedicht dat ik speciaal voor deze avond schreef
Ook was het heel aangenaam om samen te zijn met andere Witte Dichters, een gelegenheidsformatie voor deze speciale avond over rouw en verwerken. Af en toe deed ik een duo-optreden met een andere Witte Dichter, onder andere met Gerard Beentjes, Ineke Holzhaus, Frans Terken en Dien L. de Boer. Het was de geweldige Jos van Hest die ons bij elkaar heeft gebracht. Ik heb ze niet allemaal op een rijtje, de namen, maar we hebben nog lang nagepraat.
Als Mevrouw Schrijftaal geef ik graag workshops aan kinderen en volwassenen. Na afloop van een poëzieworkshop in een bibliotheek werd me gevraagd een soortgelijke workshop te geven in de ambulante psychiatrie. Ik deed het met veel plezier en de deelnemers genoten van deze mogelijkheid om zich te uiten. ‘Waarom doen we dit niet vaker?’ hoorde ik zeggen. Ik werd teruggevraagd, later ook op andere locaties. Deelnemers, begeleiders en ikzelf verlieten steeds positief geladen de workshops. Deelnemers met een compleet gedicht, stof tot nadenken of ruw materiaal om mee verder te werken; begeleiders vanwege een totaal andere manier van ‘werken’ met cliënten en ik als docent met de verzekering dat ik op het gebied van schrijven met bijzondere groepen echt iets te bieden heb.
Mijn ervaring en vaardigheden
In deze tekst wil ik toelichten wát ik dan zoal te bieden
heb, en waarom het een goed idee is om binnen de psychiatrie of in andere
kwetsbare groepen zulke creatieve mogelijkheden te bieden.
Sinds 2010 heb ik als schrijfdocent al veel cursisten en dichters begeleid. Ik geef inzicht in de verschillende fasen van het schrijfproces en beschik over voorbeelden, oefeningen en gereedschap om tot mooie gedichten en andere teksten te komen.
Ik ben iemand die verschrikkelijk graag mensen aanmoedigt om iets te leren en om iets te creëren. Terwijl ze oefenen om hun onzekerheden en ‘kritische ik’ uit te schakelen, laten ze hun eigen ‘stem’ vrij in de teksten die ze schrijven.
Ik heb een veilige uitstraling. Voor mij persoonlijk is veiligheid een belangrijk gegeven en door langdurige ervaring in de hulpverlening weet ik hoe belangrijk een veilige omgeving is voor cliënten. Lees ook de blogteksten over 13 jaar werken in de vrouwenopvang. Daarnaast heb ik ervaring met taallessen en voorlichting over gezond leven aan nieuwkomers, vaak vluchtelingen.
Ik schrik niet van problemen. Dat heeft met bovenstaande ervaring te maken. Het betekent ook dat ik geleerd heb om niet op alle prikkels en signalen in te gaan, zeker niet als die niet met de inhoud van de workshop te maken hebben.
Doordat ik veel met groepen heb gewerkt, ben ik goed in het bewaken van de tijd en het proces in de groep.
Dit is het moment om te benadrukken dat ik geen therapie geef, maar workshops en cursussen waarin mensen zich door middel van de taal kunnen uitdrukken. Waarbij ik ervan overtuigd ben – ook door eigen ervaring – dat creatief schrijven een heilzame werking heeft. Elders op deze website ga ik wat dieper in op dit heilzame of therapeutische effect.
Zichzelf verrassen
Bij creatief schrijven verrassen mensen zichzelf vaak met wat er – als vanzelf – uit hun pen komt. ‘Ik wist niet dat ik het in me had’, hoor ik vaak tijdens mijn lessen en workshops. Met de juiste thema’s en aanmoediging worden gedachten en herinneringen aangeboord waarvan de schrijvers zich niet of nauwelijks bewust waren. Er komen woorden en zinnen naar boven die beeldend en krachtig zijn. Zelfs een nare herinnering kan mooie teksten opleveren.
Een voorbeeld dat me bij is gebleven: naar aanleiding van het thema ‘Vrijheid’ gebruikte één deelnemer in haar gedicht het woord ‘vrijgevochten’ en een andere kwam met ‘onbevochten’. beide woorden waren raak gekozen, hoe tegenstrijdig ook. Het luisteren naar zulke taaluitingen levert interessante nabesprekingen en feedback op.
Verwerken op twee manieren
Gaat het in de workshops dan altijd om verwerken? Nee
en ja. Zoals ik hierboven schets, is het schrijven van een gedicht of andere
korte tekst een plezierige en verrassende gebeurtenis op zichzelf. Voor de
workshops kies ik geen zware of beladen thema’s, maar onderwerpen waarmee de
deelnemers veel ruimte hebben voor een eigen invulling, zoals het genoemde
‘vrijheid’, ‘ontmoeting’ of ‘herinneringen’. Ik neem altijd concrete voorwerpen
mee voor een zintuiglijke ervaring als prikkel. Denk hierbij aan alle
zintuigen, dus niet alleen kijken en luisteren, maar ook geur, smaak en
tastzin.
Een ‘bijproduct’ van schrijven kan emotionele verwerking
zijn. Ik zie die verwerking op twee manieren:
verwerken ván: vat krijgen op, woorden geven aan (negatieve) emoties, die daardoor beter hanteerbaar worden
verwerken tót: uit de op gang gebrachte woordenstroom de krachtige woorden, beelden en zinnen halen om er een interessante, rakende tekst mee te maken. De kunst is om deze emoties (positief én negatief) niet te benoemen, maar door de taaluiting, klanken, beeldspraak, concrete details óp te roepen.
Voorbeeldgedicht workshop met als thema Vrijheid
Er zijn ook onderwerpen die deelnemers aanmoedigen om met elkaar in gesprek te gaan. Zo gaf ik bij Platform-C in Amstelveen een schrijfworkshop met als onderwerp ‘ontmoeting’. Naast geschreven portretten leverden de opdrachten interessante gespreksstof op. Deelnemers gingen volop in dialoog de deur uit.
Workshops op maat aan speciale doelgroepen
Net als bij de deelnemers aan de workshops, smaakt het bij mij naar meer. Ik zou graag vaker maatwerk leveren. Ben je werkzaam in de psychiatrie, hulpverlening of met andere bijzondere of kwetsbare groepen en geïnteresseerd in een poëzieworkshop, of een andere schrijfworkshop op maat? Neem dan contact op via schrijftaal@ziggo.nl of bel 06 – 4630 7175 voor meer informatie. Er is veel mogelijk, we kunnen de workshop afstemmen op jouw wensen en die van de groep. Denk hierbij aan een passend onderwerp, maar ook aan het niveau van taalvaardigheid.
Er gebeurde veel tijdens de Open Dag van de Volksuniversiteit, Muziek- en Dansschool en Kunstuitleen in Amstelveen. Dat is de laatste keer dat ik deze drie organisaties opnoem, want vanaf die dag, 9 september, is de gezamenlijke naam bekend: Platform C.
Je kunt hier een uitvoerig verslag lezen van de onthulling en de rest van de feestelijke dag. Zelf was ik het meest betrokken bij de fusie-poeziewedstrijd ‘Kom verder’. De winnende gedichten staan op de nieuwe site van Platform C.
Nel ontvangt de eerste prijs uit handen van Matthijs den Hollander, stadsdichter van Amstelveen
Ik ben bijzonder trots op Nel, deelneemster aan de Poeziewerkplaats, die de eerste prijs won met haar gedicht ‘Kom verder’. In het juryrapport staat:
"In het winnende gedicht overstijgt de mens zichzelf op zeer poëtische wijze.
Met beelden uit de natuur schildert de dichter verschillende houdingen om in
het leven te staan: stilstaan, doorgaan en verder komen. Stilstaan bij verwelkende
hemelsblauwe bloemen is een soort van sterven; een zachtgele vlinder vangen
met een camera is een soort van blijven. Maar je kunt nog verder komen door
vanaf de top van een berg de vlakken in vele tinten zien en je te verwonderen.
Voortgaan is een vorm van leven."
Lees nu haar prachtige gedicht.
Kom verder
Je kunt stilstaan
in een weide met hemelsblauwe bloemen
wachten totdat ze verwelken
het verdriet om voorbijgaan
vasthouden en koesteren
tot je langzaam verdwijnt
Stilstaan is een soort van sterven
Je kunt doorgaan
de scherpe randen van de rots trotseren
omhoog klauteren
vallen en weer opstaan
een zachtgele vlinder voorbij zien fladderen
het geluk vangen met de camera
Herinneren is een soort van blijven
Je kunt verderkomen
jezelf overstijgen, de top bereiken
zien hoe vlakken in vele tinten
zich verbinden tot een adembenemend vergezicht
zwijgen, voelen, verwonderen
Voortgaan is een vorm van leven
Je bent kleiner dan in werkelijkheid, daardoor
Lijk je groter dan in werkelijkheid, mijn vingers
Missen je aanraking, mijn oog
Trekt naar een trechter, een mens
Verdwijnt
Maar je komt er wel uit hoor
Het is minder erg dan het lijkt. In zo’n gat
Verdwijnen we allemaal wel eens, ons lichaam
In de grond, zaad in de baarmoedermond
In een wormgat alsof je sterft
Van buitenaf lijkt het erger omdat een mens
Je hand weigert
Je komt er wel uit, hè?
De zwaartekracht zuigt harder
Van binnenuit lijkt het erger omdat die kracht
Harder trekt dan je wil. In de tussentijd
Doe je wat je kunt, blauw zien
En goud. In dat kader wil ik je huid voelen
Je moet gewoon aan iets leuks denken
Kijk maar: daarachter is de lucht wit
Het lijkt erger dan het is
Je komt er wel weer uit toch?
Toch?
En hoe ruik je eigenlijk?
Gepubliceerd in: De Vallei XXIII
De volledige publicatie staat hier als pdf.
Samenstelling Antoinette Sisto
V.u. François Vermeulen
Een Eigen-Zinnige uitgave oktober 2014
Beeldend werk: Els Brouwer
Tja, ik zou je graag helpen
Maar eigenlijk heb ik geen tijd
Ik moet nog boodschappen doen
Mag ik er even over nadenken
Heb je nog iemand anders
op het oog?
Een andere keer misschien
Ik ben bezig met de boekhouding
Het bed moet nog opgemaakt
De tuin winterklaar
Liever niet
Het is niet mijn sterkste kant
Niet mijn grootste hobby
Niet mijn specialisme, nee
Eh … nee?
Nee dank je
Nee hoor
Nee zeg, kom
Nee, zeg
Nee
Nee, nee en nog eens nee!
Heb je me niet verstaan?
Ik zei toch nee!
Met dank aan Frans Terken, een aardige man die bot nee kan zeggen
Zoekt u een ervaren tekstschrijver, die zorgvuldig is en betrokken bij haar werk? Mevrouw Schrijftaal werkt graag in opdracht. Ik geloof in goed overleg en prettig samenwerken met opdrachtgevers. Opdrachten geven richting en inhoud aan mijn werk. Als hoogopgeleide met brede interesse schrik ik voor weinig onderwerpen terug. Uw vraag is mijn uitdaging. Indien gewenst verzorg ik ook beeldmateriaal.
Herinneringsboek
In september 2014 verschijnt een reeks herinneringsboeken: ‘Wij van Jaargang …’ De Duitse uitgeverij Wartberg bracht eerdere series van deze jaargangboeken uit in Duitsland en Frankrijk. Nu komt er een elfdelige reeks uit in Nederland. Ik schreef de jaargang 1965 aan de hand van foto’s uit persoonlijke en collectieve archieven. Het was een nostalgisch genoegen en een uitdaging om tekst en beeldmateriaal bij elkaar te zoeken en te combineren.
Familieleden na mijn doop in 1960 (deze foto verschijnt niet in het boek)
Interviews en nieuwsbrieven
Ik ben een ervaren interviewer. Mijn opleiding als psycholoog en werkervaring in de vrouwenopvang hebben van mij een goede, actieve luisteraar gemaakt. Ik kan daardoor de essentie van een gesprek helder op papier zetten. In het verleden tekende ik een aantal verhalen op van mishandelde islamitische vrouwen. Deze zijn gepubliceerd in een jaarverslag van de vrouwenopvang.
Onlangs werkte ik samen met Yoeke Nagel aan een jubileumboek voor een vereniging. Mijn bijdrage bestond uit een tiental korte interviews en foto’s. Als amateurfotograaf schiet ik heel aardige portretten. Ook voor nieuwsbrieven interview ik en lever desgewenst foto’s.
Voorbeeld nieuwsbrief (foto aangeleverd)
Recensies en Klassiekers
Uit liefde voor de poëzie schrijf ik al vele jaren recensies en besprekingen van klassieke gedichten voor literatuursite Meander. De laatste recensie staat hier. Stiekem droom ik van andere poëzietijdschriften als opdrachtgevers.
Contactinformatie
Voor afspraken en tarieven kunt u contact opnemen met wilma@schrijftaal.org, telefoon: 06 – 4630 7175
