Bekijk hier de boektrailer van mijn roman ‘Een Veilige Plek’. De video geeft een indruk van het verhaal over Mara, maatschappelijk werkster in een Blijf-van-mijn-lijfhuis.
Ik hoop dat je nieuwsgierig bent geworden naar het hele verhaal. Een Veilige Plek gaat niet alleen over de belevenissen van Mara op het werk en privé, er zijn ook verhalen in verwerkt van bewoonsters van ‘Blijf’. Alles is losjes gebaseerd op de werkelijkheid. Een Veilige Plek is hier te koop, maar je kunt het boek ook bij je lokale boekhandel bestellen. Boekhandels bezorgen met alle liefde, zeker nu de winkels gesloten zijn.
Veel dank aan Brigitte Bélanger (For Your Screen Only) voor video en montage en Esther Sloots die de rol van Mara speelde. En aan mezelf in de rol van scriptschrijver, producent, locatiescout, regisseur en troubleshooter in coronatijd. Er is altijd iets te leren.
Meer nieuws: tipartikelen op Schrijven Online
Heb je zelf een idee voor een roman, maar weet je niet hoe je moet beginnen? Als schrijfster en docente leek het me een goed idee om mijn ervaringen met jullie te delen. Momenteel loopt er een serie tipartikelen van me op Schrijven Online. De eerste twee afleveringen zijn al verschenen. Het artikel over voorwerk en beginnen met schrijven vind je hier, en dat over herschrijven en doorzetten hier. De volgende afleveringen gaan over manuscriptbegeleiding, publiceren en over promotie. Doe er je voordeel mee!
Herschrijven, je kunt er maar beter plezier in hebben
Lees ook mijn blog over de achtergrond van Een Veilige Plek. Ik vertel erin wat mijn persoonlijke ervaringen zijn als hulpverleenster in de vrouwenopvang. Ik heb er dertien jaar gewerkt in verschillende functies. Achteraf was dat genoeg research om er een boek over te schrijven.
Mijn roman ‘Een Veilige Plek’ is nu te koop. Online, maar je kunt hem ook bij je lokale boekhandel aanvragen. Het allereerste, gesigneerde exemplaar ging naar schrijver en – ik mag het vast wel zo zeggen – mentor Thomas Verbogt. Ik wilde hem bedanken voor zijn geweldige steun in de eindfase van het schrijfproces en daarna. Enkele adviezen en de woorden: ‘Ik vind het erg goed’ hebben mijn zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen gevoed. Nu is hij er, mijn eerste roman. Natuurlijk ben ik ook trots op mezelf.
Schrijver Thomas Verbogt ontvangt het eerste exemplaar
Ik mocht voor meer mensen signeren onder de overkapping aan de achterkant van het Centraal Station. Dit was mijn speelse oplossing voor een boekpresentatie in coronatijd. Informeel, daar voel ik me lekker bij.
Het was precies goed. Een gelukkige schrijfster met fijne mensen om zich heen. Waardering, uitwisseling, verbondenheid… grote woorden die ik in een roman nooit zou gebruiken. Lees het boek maar.
Schrijvers onder elkaar
De volgende spannende fase is al aangebroken. De overzichten van de verkoop lopen binnen. Op dit moment zijn mensen aan het lezen. Wat zullen ze ervan vinden? Hoe dan ook: dit gelukkige moment pakt niemand me meer af.
Je kunt nog steeds elders op deze website mijn blog lezen over de achtergrond van ‘Een Veilige Plek’. Want het boek gaat wel ergens over.
In half ontdooide Siberische bagger liggen slagtanden van mammoeten meer dan tienduizend jaar. Armen modderen om ze uit te graven, snijden een slurf af die in de weg ligt. Dromen van miljoenen voor perfecte tanden. Chinese rijken kopen kunstig gesneden ivoor
Uit een half vergaan stinkend karkas lekt klonterig bloed. Eén enkele levende cel is genoeg. De tanden zijn helaas niet perfect. Miljoenen verdampen
In een helft van Korea kloont een geneticus lachend unieke onmisbare hondjes voor het juiste bedrag, droomt van één levende cel van een mammoet
Binnen een halve eeuw staat een genetisch mirakel in het museum op een vloer van beton te stampen ruig haar, een vuistdik vel, alles uit één levende cel Zou de mammoet het geheugen hebben van een olifant? Droomt zij van naaldbomen en eindeloze sneeuwvlakten, van haar oeroude mammoetstam?
December 2019 Naar aanleiding van de documentaire Genesis 2.0 van Christian Frei
In het kader van de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht ontwikkelde ik samen met stichting Ecokids een speciale gastles ‘gezonde leefstijl’. De les is bedoeld voor volwassen nieuwkomers die vrijwillig of verplicht Nederlands leren. Doel van de les is om allerlei aspecten van gezond leven te bespreken en de deelnemers meer bewust te maken van gezonde en minder gezonde keuzes. In de afgelopen jaren heb ik deze les al een aantal keren met veel plezier en met succes gegeven. Omdat Ecokids als doelgroep primair schoolkinderen heeft, is besloten dit aanbod los te koppelen van deze stichting. Sinds januari 2020 mag ik als Mevrouw SchrijfTaal deze lessen zelf aanbieden.
Volle boodschappentas
Als gastdocent bezoek ik de groepen met een volle boodschappentas. Daarin zitten levensmiddelen en andere producten die aanleiding geven tot een uitgebreid gesprek over gezond leven. Ik nodig de deelnemers uit door middel van vragen, zoals: Welk product vind je lekker en welk is gezond? Kunnen lekker en gezond samengaan? Daarbij maak ik ook gebruik van de piramide voor een gezonde leefstijl, een model waarin niet alleen voeding , maar ook andere aspecten van gezond leven worden weergegeven. Denk hierbij aan beweging, maar ook aan voldoende rust nemen.
Het gesprek is altijd levendig en leerzaam. Wie wil er nu niet praten over voeding en andere leefgewoonten? Het blijft ook een taalles, want er worden allerlei nieuwe woorden en begrippen geleerd die de cursisten aan hun woordenschat kunnen toevoegen en in latere lessen gebruiken. De concrete producten maken de les tastbaar en er kunnen dingen geproefd worden. Ook kunnen cursisten namen van voedingsmiddelen op een speciaal werkblad noteren en thuis op de koelkast hangen.
Wilt u meer informatie over de les, of wilt u mij als gastdocent ontvangen, dan kunt u contact opnemen per mail: schrijftaal@ziggo.nl of telefonisch: 06 – 4630 7175
Tijdens ‘Herinnering Verlicht‘ op de Nieuwe Oosterbegraafplaats heb ik als Witte Dichter dit gedicht ‘Ze leven nog’ tientallen keren voorgelezen en weggegeven. Mensen werden er stil van en raakten ontroerd. Ook had ik mooie gesprekjes met allerlei onbekenden over ouders en over dementie. Onder andere met twee vrouwen die in een verzorgingshuis werken. Met liefde, voegden ze toe.
Ook was het heel aangenaam om samen te zijn met andere Witte Dichters, een gelegenheidsformatie voor deze speciale avond over rouw en verwerken. Af en toe deed ik een duo-optreden met een andere Witte Dichter, onder andere met Gerard Beentjes, Ineke Holzhaus, Frans Terken en Dien L. de Boer. Het was de geweldige Jos van Hest die ons bij elkaar heeft gebracht. Ik heb ze niet allemaal op een rijtje, de namen, maar we hebben nog lang nagepraat.
Als Mevrouw Schrijftaal geef ik graag workshops aan kinderen en volwassenen. Na afloop van een poëzieworkshop in een bibliotheek werd me gevraagd een soortgelijke workshop te geven in de ambulante psychiatrie. Ik deed het met veel plezier en de deelnemers genoten van deze mogelijkheid om zich te uiten. ‘Waarom doen we dit niet vaker?’ hoorde ik zeggen. Ik werd teruggevraagd, later ook op andere locaties. Deelnemers, begeleiders en ikzelf verlieten steeds positief geladen de workshops. Deelnemers met een compleet gedicht, stof tot nadenken of ruw materiaal om mee verder te werken; begeleiders vanwege een totaal andere manier van ‘werken’ met cliënten en ik als docent met de verzekering dat ik op het gebied van schrijven met bijzondere groepen echt iets te bieden heb.
Mijn ervaring en vaardigheden
In deze tekst wil ik toelichten wát ik dan zoal te bieden
heb, en waarom het een goed idee is om binnen de psychiatrie of in andere
kwetsbare groepen zulke creatieve mogelijkheden te bieden.
Sinds 2010 heb ik als schrijfdocent al veel cursisten en dichters begeleid. Ik geef inzicht in de verschillende fasen van het schrijfproces en beschik over voorbeelden, oefeningen en gereedschap om tot mooie gedichten en andere teksten te komen.
Ik ben iemand die verschrikkelijk graag mensen aanmoedigt om iets te leren en om iets te creëren. Terwijl ze oefenen om hun onzekerheden en ‘kritische ik’ uit te schakelen, laten ze hun eigen ‘stem’ vrij in de teksten die ze schrijven.
Ik heb een veilige uitstraling. Voor mij persoonlijk is veiligheid een belangrijk gegeven en door langdurige ervaring in de hulpverlening weet ik hoe belangrijk een veilige omgeving is voor cliënten. Lees ook de blogteksten over 13 jaar werken in de vrouwenopvang. Daarnaast heb ik ervaring met taallessen en voorlichting over gezond leven aan nieuwkomers, vaak vluchtelingen.
Ik schrik niet van problemen. Dat heeft met bovenstaande ervaring te maken. Het betekent ook dat ik geleerd heb om niet op alle prikkels en signalen in te gaan, zeker niet als die niet met de inhoud van de workshop te maken hebben.
Doordat ik veel met groepen heb gewerkt, ben ik goed in het bewaken van de tijd en het proces in de groep.
Dit is het moment om te benadrukken dat ik geen therapie geef, maar workshops en cursussen waarin mensen zich door middel van de taal kunnen uitdrukken. Waarbij ik ervan overtuigd ben – ook door eigen ervaring – dat creatief schrijven een heilzame werking heeft. Elders op deze website ga ik wat dieper in op dit heilzame of therapeutische effect.
Zichzelf verrassen
Bij creatief schrijven verrassen mensen zichzelf vaak met wat er – als vanzelf – uit hun pen komt. ‘Ik wist niet dat ik het in me had’, hoor ik vaak tijdens mijn lessen en workshops. Met de juiste thema’s en aanmoediging worden gedachten en herinneringen aangeboord waarvan de schrijvers zich niet of nauwelijks bewust waren. Er komen woorden en zinnen naar boven die beeldend en krachtig zijn. Zelfs een nare herinnering kan mooie teksten opleveren.
Een voorbeeld dat me bij is gebleven: naar aanleiding van het thema ‘Vrijheid’ gebruikte één deelnemer in haar gedicht het woord ‘vrijgevochten’ en een andere kwam met ‘onbevochten’. beide woorden waren raak gekozen, hoe tegenstrijdig ook. Het luisteren naar zulke taaluitingen levert interessante nabesprekingen en feedback op.
Verwerken op twee manieren
Gaat het in de workshops dan altijd om verwerken? Nee
en ja. Zoals ik hierboven schets, is het schrijven van een gedicht of andere
korte tekst een plezierige en verrassende gebeurtenis op zichzelf. Voor de
workshops kies ik geen zware of beladen thema’s, maar onderwerpen waarmee de
deelnemers veel ruimte hebben voor een eigen invulling, zoals het genoemde
‘vrijheid’, ‘ontmoeting’ of ‘herinneringen’. Ik neem altijd concrete voorwerpen
mee voor een zintuiglijke ervaring als prikkel. Denk hierbij aan alle
zintuigen, dus niet alleen kijken en luisteren, maar ook geur, smaak en
tastzin.
Een ‘bijproduct’ van schrijven kan emotionele verwerking
zijn. Ik zie die verwerking op twee manieren:
verwerken ván: vat krijgen op, woorden geven aan (negatieve) emoties, die daardoor beter hanteerbaar worden
verwerken tót: uit de op gang gebrachte woordenstroom de krachtige woorden, beelden en zinnen halen om er een interessante, rakende tekst mee te maken. De kunst is om deze emoties (positief én negatief) niet te benoemen, maar door de taaluiting, klanken, beeldspraak, concrete details óp te roepen.
Er zijn ook onderwerpen die deelnemers aanmoedigen om met elkaar in gesprek te gaan. Zo gaf ik bij Platform-C in Amstelveen een schrijfworkshop met als onderwerp ‘ontmoeting’. Naast geschreven portretten leverden de opdrachten interessante gespreksstof op. Deelnemers gingen volop in dialoog de deur uit.
Workshops op maat aan speciale doelgroepen
Net als bij de deelnemers aan de workshops, smaakt het bij mij naar meer. Ik zou graag vaker maatwerk leveren. Ben je werkzaam in de psychiatrie, hulpverlening of met andere bijzondere of kwetsbare groepen en geïnteresseerd in een poëzieworkshop, of een andere schrijfworkshop op maat? Neem dan contact op via schrijftaal@ziggo.nl of bel 06 – 4630 7175 voor meer informatie. Er is veel mogelijk, we kunnen de workshop afstemmen op jouw wensen en die van de groep. Denk hierbij aan een passend onderwerp, maar ook aan het niveau van taalvaardigheid.
Ik kan eroverheen, ik weet het
zeker. Voor me in de rij staan nog vier meisjes in witte T-shirts en blauwe flanellen
broekjes. Eén voor één nemen ze een aanloop en springen met gemak over de bok.
Meester pakt elk meisje even vast. Eén hand op de rechterarm, de andere op de
rug. ‘En de volgende!’ roept hij. Het ziet er zo makkelijk uit. Lichte meisjes
vliegen over het toestel, geholpen door een houten springplank en een duwtje
van de gymleraar. Ik kan dat ook, dat weet ik zeker.
Ik neem een aanloop, vol gas
richting springplank, bok en de handen van de meester. Rennen kan ik als de
beste. Meestal ren ik weg, maar nu ren ik ergens heen. Het ziet er goed uit,
een meisje van elf dat als een getraind paard richting hindernis draaft. Het is
mijn beurt. Ik ruik het leer en de geur van zweethanden. Ongeveer dertig
centimeter voor het leren toestel met vierkante houten poten stop ik, abrupt.
Mijn vooruitgestoken armen landen niet bovenop maar tegen de voorkant van het
leer, mijn handen plat als een schild voor mijn borst. Ik bots met mijn volle
gewicht tegen het toestel. Het wankelt even, de meester houdt het tegen. Dan
maakt hij met een lollig gezicht zijn beweging af, alsof hij een onzichtbaar
meisje over de bok helpt. Zijn smalle puntige neus is een scherp potlood dat
een wijde boog tekent, naar het plafond en weer terug. Gegrinnik in de groep.
Het is niet de eerste keer dat
dit gebeurt. Ik ben geen weigerend paard, wíl er echt overheen en ben er tot op
het laatste moment van overtuigd dat ik eroverheen ga, maar dan.. bam.
Geblokkeerd.
‘Als je er dan echt niet overheen gaat, dan ga je er maar onder zitten’, zegt de gymleraar. ‘Houd de poten vast terwijl de anderen eroverheen springen’. Weigeren komt niet in me op. Ik ga zitten in een tentje met een lederen dak en houten stokken. Ik zie de benen van de meester in de blauwe trainingsbroek met witte zijstrepen. ‘Volgende!’ roept hij. Ik hoor ze één voor één naar me toe rennen met hun blote voeten op het bruine linoleum. Ik voel de grond trillen en hoor ze afzetten op de springplank. Ze springen allemaal over mij heen. Ik zie de blote benen in blauwe gymbroeken boven me en voel het gymtoestel wankelen. Ik houd de poten stevig vast, dat is mijn taak. ‘Goed zo!’ en ‘Prima!’ zegt hij tegen mijn klasgenoten.
Ze kan er niet langs. Ze is nooit sportief geweest, maar
haar benen doen het goed en ze houdt van doorlopen. In de natuur slentert ze en
neemt de tijd om bloemen en insecten te
bekijken. Het is weleens voorgekomen dat een berggids haar niet wilde meenemen
op een tocht omdat ze de groep zou ophouden. Ze heeft haar jankend
toegeschreeuwd: ‘Ik ben hier niet op trainingskamp maar op wandelvakantie.
Verzin iets anders!’ Een ander groepslid zei: ‘Wat kan jij goed voor jezelf
opkomen!’ Dat is ook voor het eerst.
Als ze een doel heeft, loopt ze sneller. Van meelopers
krijgt ze vaak de vraag of het wat langzamer mag. Nu loopt ze op een smalle
strook tussen geparkeerde auto’s en een gracht. Voor haar loopt een man met een
rollator. Hij maakt een extreem trage slingerbeweging, van links naar rechts en
weer terug. Ze komt er maar niet langs. Een oefening in geduld, de man kan er
ook niets aan doen. De oude handen van de man knijpen krampachtig in de
handvatten van het blauwe looprek. Dat zijn de remmen, knuppel, denkt ze. Het
schiet maar niet op.
Ze bewaart haar geduld met moeite en gaat rechts van hem
lopen, op het randje van de kade. ‘Meneer, u knijpt in de remmen, zo komt u
niet vooruit.’ Hij kijkt haar wezenloos aan. Midden op het haarloze hoofd staat
een scherpe neus, die als een potlood vooruitsteekt. Haar beweging stokt even,
dan wil ze omkeren en weglopen, weg van deze man. Hij sukkelt verder in zijn
gestremde tempo.
Diep ademhalen en een aanloop nemen. Met een paar snelle passen komt ze deze keer links van hem. Ze geeft hem een harde zet richting gracht. Zijn mond valt open, hij knijpt nog harder in de handremmen en hij en zijn looprek kantelen samen als een in het water gekieperd winkelwagentje. Ze klopt zichzelf op de schouders. ‘Goed zo! Prachtig!’ zegt ze, tevreden.
Ik ben ervan overtuigd dat (creatief) schrijven een positief effect heeft op de stemming en de mentale gezondheid. Uit eigen ervaring en die van anderen weet ik dat schrijven als vorm van expressie helpt bij het verwerken van vervelende ervaringen. Het creëren op zich, of het nu schrijven, schilderen of beeldhouwen is, is een proces dat veel voldoening geeft. Een product of eindresultaat kan een trots of blij gevoel geven. Daar is een klein wonder gebeurd. Maar het heilzame effect gaat verder dan dat. Je zou dat effect ook therapeutisch kunnen noemen. In de wereld van schrijvers stuit dat nogal eens op weerstand.
Geheimpje
Na een lange periode gewerkt te hebben in de hulpverlening
én na een vervelende ziekte begon ik voor mezelf als schrijfdocent. Ik wilde
meer weten over dat therapeutische effect van schrijven. Ook was me opgevallen
dat er schrijvers zijn die dit effect zó hard ontkennen, dat het verdacht wordt.
Daarom heb ik hierover een vraag gesteld
aan Pat Schneider, een
doorgewinterd schrijfdocent, oprichter van een schrijfschool en auteur van
onder andere het handboek ‘Writing alone and with others’.
‘Kan schrijven therapeutisch zijn?’ vroeg ik haar. Het antwoord: ‘Natúúrlijk is het therapeutisch, maar dat zeggen we niet, anders zijn we de helft van onze klanten kwijt’. Een fijn antwoord, een fijn ‘geheimpje’.
Literatuur en wetenschap
Ook in de literatuur vond ik bevestiging voor het feit dat schrijven heilzaam is en goed voor de mentale gezondheid. Lees bijvoorbeeld dit artikel uit Psychology Today.
De neurowetenschappelijke basis voor het therapeutische effect van schrijven als expressie komt er kortgezegd op neer: door het schrijven over vervelende of schokkende ervaringen is het mogelijk meer grip te krijgen op de emoties die bij zulke ervaringen horen. Er worden andere gebieden in de hersenen geactiveerd.
Amygdala
Emotionele herinneringen worden in de amandelkern (amygdala) in het brein opgeslagen. Bij het schrijven gebruik je onder andere de prefrontale cortex, het deel van de hersenen dat bij rationeel denken en het oplossen van ingewikkelde problemen wordt gebruikt. Tijdens het schrijven over deze traumatische en andere heftige herinneringen verschuift de hersenactiviteit min of meer naar ‘rationelere’ gebieden. Er is dus een neuropsychologische basis voor het verwerken van heftige emoties door te schrijven!
Er is meer onderzoek gedaan, dat deze bevindingen bevestigt. Ik vermeld hier nog twee bronnen: Een overzicht van wetenschappelijke onderzoeken naar de gezondheidseffecten van schrijven. En een artikel uit ons eigen taalgebied.
In therapie bij traumaverwerking worden, naast EMDR en andere technieken ook met succes schrijfopdrachten gebruikt om de overweldigende emoties de baas te worden.
Blij worden
Ik vind het belangrijk te zeggen dat ik in mijn workshops geen therapie geef. Toch is het waardevol deze kennis in het achterhoofd te hebben bij het lesgeven aan mensen in kwetsbare groepen, zoals de ambulante psychiatrie. Uit ervaring weet ik dat veel mensen erg blij worden van het uitvoeren van creatieve schrijfopdrachten. Ze smaken naar meer. In een volgend stuk zal ik hier dieper op ingaan.